Usalama Mtandaoni

Somo 4: Kudhibiti Akaunti Zilizodukuliwa

Tayari?
Anza Somo

Sehemu ya 1

Vitisho vya usalama

Udukuzi ni kuingilia kuusikoidhinishwa akaunti au vifaa vyako. Kuna njia tofauti za udukuzi, ikiwa ni pamoja na ulazimishaji, ulaghai na utapeli, ambazo baadhi yake tutazijadili kwa undani zaidi katik masomo ya baadaye.

Mdukuzi ni mtu anayetumia taarifa zako binafsi kwa malengo yasiyo ya kimaadili. Anaweza kutumia maelezo yako binafsi kudhibiti vifaa vyako, kuunda utambulisho wa uongo, kusakinisha programu hasidi au programu ya kufunga data zako au kusambaza maelezo yako binafsi kwa manufaa yao wenyewe.

Baadhi ya Vitisho

Pindi mdukuzi anapoingilia kifaa chako au akaunti binafsi na taarifa, anaweza kujaribu:

• Kusakinisha programu hasidi (kama vile spyware au ransomware)
• Kurekebisha miunganisho yako ya mtandao au mipangilio ya kifaa
• Kuiba taarifa zinazoweza kumtambulisha mtu binafsi, ikijumuisha maelezo ya kadi ya benki na manenosiri
• Kutazama unachofanya mtandaoni, au ana kwa ana kupitia kamera yako ya tovuti

Sehemu ya 2

Kugundua akaunti zilizodukuliwa

Udukuzi ni hatari kwa usalama kwa akaunti zako mwenyewe na pia akaunti za marafiki, familia na watu wengine unaowasiliana nao mtandaoni. Akaunti zilizodukuliwa zinaweza kusababisha madhara makubwa ya kifedha, lakini pia zinaweza kuwa na athari mbaya kwa sifa yako mtandaoni.

Somo hili litakufundisha kuhusu ishara za onyo kwamba akaunti au kifaa kimeingiliwa. Pia utajifunza hatua za kuchukua iwapo akaunti yako itaingiliwa.

Angalia tabia isiyo ya kawaida

• Programu zinazojifunga mara kwa mara au kuchukua muda mrefu kufunguka.
• Kuongezeka kwa majaribio ya kuingia kutoka kwa vifaa au maeneo yasiyojulikana
• Kuongezeka kwa matumizi ya data kwa sababu zisizoeleweka
• Kupunguza kasi kwa kiasi kikubwa kwenye kifaa chako, programu au tovuti
• Shughuli au ununuzi wa mtandaoni ambao hujaufanya wewe.

Sehemu ya 3

Hatua za kurejesha akaunti

Hatua zako za urejeshaji zitakuwa tofauti kulingana na ikiwa bado unaweza kuingia kwenye akaunti yako, ni programu gani au kifaa gani kimeathirika na mambo mengine mbalimbali:

1.Wasiliana na mtoa huduma wa akaunti

• Kutegemea kama bado unaweza kuingia kwenye akaunti yako au la, mtoa huduma atakupa mapendekezo kuhusu hatua zinazofuata za kuchukua. Huenda utahitaji kuwapa maelezo ya ziada ili kuthibitisha utambulisho wako ili kurejesha uingiaji kwenye akaunti yako, ikiwa imefungwa.
• Ikiwa kikundi au mtu anadai kuwa ameingia kwenye akaunti yako, usibofye viungo wanavyotuma. Viungo hivi vinaweza kuwa majaribio ya kuingilia akaunti yako.

2.Badilisha nenosiri na mipangilio

• Badilisha nenosiri la akaunti iliyoathiriwa na akaunti zingine zinazotumia nenosiri sawa, ikiwa zipo. Kumbuka, haipendekezwi kutumia tena manenosiri yaliyodukuliwa, kwa kuwa hii inahatarisha usalama.
• Angalia mipangilio ya akaunti yako ili kuhakikisha kuwa haijabadilishwa. Kwa mfano, ikiwa barua pepe yako imedukuliwa, mdukuzi anaweza kuwa amewasha mipangilio ya kusambaza barua pepe zako zote kiotomatiki kwa akaunti nyingine.

3.Toa taarifa kwa wengine 

• Wajulishe marafiki na familia kuwa umedukuliwa
• Wakati mwingine wadukuzi watatuma ujumbe kwa marafiki kutoka kwenye akaunti zako za mitandao ya kijamii zilizodukuliwa. Barua pepe hizi zinaweza kuwa na maudhui yasiyofaa au viungo hasidi, vinavyoweza kuhatarisha akaunti za wengine pia.
• Iwapo itabidi ufungue akaunti mpya ya mitandao ya kijamii, utahitaji kuwaruhusu marafiki, familia na watu unaowasiliana nao mtandaoni kujua maelezo ya akaunti hiyo mpya ili wajue ni halali.
• Ikifaa, toa taarifa polisi au mamlaka nyingine kuhusu unyanyasaji mtandaoni

Hongera!
Umekamilisha Somo

Somo Lililopita Vifaa vya Moduli